Teyitçiler Zuckerberg’ün son açıklamasına nasıl tepki gösterdi?

Bu yazı ilk olarak Portfolyo Piyasa Özeti’nin 8 Ocak tarihli sayısında yayımlandı.

---

Donald Trump’ın galibiyetinin biraz biraz belirginleşmeye başladığı bir dönemde günah çıkarırcasına Demokratlara dair şikâyetlerini dile getiren, Biden yönetimini sansürcülükle suçlayan, “Zamanında çok yüz verdik bunlara” tavrına bürünen Mark Zuckerberg, dün “Bugüne kadar tüm bildiklerinizi unutun” anlamına gelebilecek bir çıkış yaptı. Zuckerberg’ün Meta ürünlerinin içerik moderasyonu politikalarına dair güncellemeleri paylaştığı son çıkışı, tüm tech bro’ların birer küçük Elon Musk olması gerektiğini salık veren yeni paradigmanın kanıtı gibiydi.

Mark Zuckerberg ne dedi?

Üç numaradan uzun, dağınık ve kıvırcık saçlara geçiş yapan; “Ya Zuck, ya hiç” tişörtleriyle adeta silkinip kendine gelen Zuckerberg, Meta olarak bugüne dek yanlış bilgi ve dezenformasyon sorunuyla mücadele konusunda karmaşık bir sistem kurduklarını, bu karmaşıklığın da hatalara ve sansüre sebep olduğunu söyledi.

Trumpification: Meta içerik moderasyon politikasını değiştiriyor

Meta’nın içerik moderasyonu politikasını nasıl değiştiriyor?

Teyitçileri siyasi eğilimli, geleneksel medyayı sansürcü olarak tanımlamaktan kaçınmayan Zuckerberg, hâlihazırda International Fact-Checking Network’le (IFCN) ortak bir doğrulama programı yürüten Meta’nın üçüncü taraf teyitçilerle çalışmayı bırakacağını, moderasyon politikalarını gevşeteceğini, sansürü azaltacaklarını, içerik güvenliği ve moderasyon ekiplerini Kaliforniya’dan Teksas’a taşıyacaklarını söyledi. Ayrıca Zuckerberg, bağımsız haber doğrulama platformlarının işlevini içeride çözmek için X’tekine benzer bir biçimde Topluluk Notları özelliği getireceklerini duyurdu. Not edelim, bu adımlar ABD’den başlayacak.

IFCN Direktörü Holan: “Talihsiz bir durum”

IFCN Direktörü Angie Drobnic Holan, LinkedIn hesabından yaptığı açıklamada kararın sosyal medya kullanıcılarına zarar vereceğini yazdı. Teyit gazeteciliğinin hiçbir zaman gönderileri sansürlemediğini veya kaldırmadığını, tartışmalı iddialara bilgi ve bağlam eklediğini, sahte içerikleri ve komplo teorilerini çürüttüğünü söyleyen Holan, Meta’nın çalıştığı üçüncü taraf teyitçilerin bir kural setine bağlı olarak çalıştığını vurguladı. “Bu kararın yeni bir yönetimden ve destekçilerinden gelen aşırı siyasi baskının ardından gelmesi talihsiz bir durum” diyen Holan, “Gerçek teyitçiler çalışmalarında taraflı olmadılar – bu çizgi, çürütme veya çelişki olmadan abartma ve yalan söyleme yeteneğine sahip olmaları gerektiğini düşünenlerden geliyor” ifadelerini kullandı.

EFCSN: “Şiddetle kınıyoruz”

The European Fact-Checking Standards Network (EFCSN) de Zuckerberg’ün videosunun ardından açıklama yayımlayan doğrulama organizasyonlarındandı. EFCSN’in karardan ötürü hayal kırıklığına uğradığını vurgulayan açıklama metninde, EFCSN’in Zuckerberg’ün teyitçiliği sansürle ilişkilendiren açıklamalarını “şiddetle kınadığı belirtildi. EFCSN Başkanı Clara Jiménez Cruz, “Bu, kanıta dayalı bir karardan ziyade, ABD’de Donald Trump’ın yeni yönetimi bağlamında yapılan siyasi güdümlü bir hareket gibi görünüyor” ifadelerini kullandı.

EFCSN, teyitçiliğin sansür olmadığını, kamusal tartışmalara diyalog eklediğini, her vatandaşın kendi fikrini oluşturması için bağlam ve gerçek bilgi sağladığını vurguladı. Teyitçiliği sansürle eş tutmanın yanlış ve kötü niyetli bir iddia olduğuna dikkat çeken EFCSN, teyit etiketi taşıyan içerikle ne yapılacağı konusunun Meta’nın kararı olduğunu hatırlattı. Zuckerberg’ün teyitçileri “siyasi eğilimli” davranmakla suçlamasının “açıkça yanlış” olduğunu belirten EFCSN, bu iddiaları ileri götürmenin, teyitçileri etkileyen vahim sorunu daha da kötüleştirebileceğine dair uyardı.

Full Fact CEO’su Morris: “Geriye doğru bir adım”

Birleşik Krallık merkezli doğrulama organizasyonu Full Fact’in CEO’su Chris Morris, Meta’nın ABD’deki teyitçilerle ortaklığını sonlandırma kararının hayal kırıklığı yarattığını ve dünya çapında caydırıcı bir etki yaratma riski taşıyan geriye doğru bir adım olduğunu yazdı. Meta’nın siyasi eğilim suçlamalarını kesinlikle reddettiklerini vurgulayan Morris, “Kesinlikle tarafsızız, tüm siyasi çizgilerden gelen iddiaları eşit titizlikle kontrol ediyoruz ve gerçeğe olan bağımlılığımızla muktedir olanları sorumlu tutuyoruz” dedi.

Teyitçileri diyalogun dışında tutmanın toplumun hızla artan yanlış bilginin gidişatını değiştirmesine yardımcı olmayacağını paylaşan Morris, “Yanlış bilgi sınır tanımaz, bu nedenle Avrupa teyitçileri paylaşılan bilgi ortamımız için ne anlama geldiğini anlamak amacıyla bu gelişmeyi yakından inceleyecek” ifadelerini kullandı.

Teyit Kurucusu Mehmet Atakan Foça: “Zuck Zuck’lığını yapıyor”

IFCN ağına dâhil bir doğrulama platformu olan Teyit’in Kurucusu Mehmet Atakan Foça, Zuckerberg’ün teyitçilerin sansür yaptığına dair açıklamasının “en hafif tabirle talihsiz” ve tamamen gerçek dışı olduğunu vurguladı. Hangi gönderinin kaldırılacağına veya erişiminin düşürüleceğine dair kararın her zaman Meta’nın sorumluluğunda olduğunu hatırlatan Foça, “Meta şeffaflıktan her zaman uzak durdu. Zuck Zuck’lığını yapıyor. Kendi çıkarı uğruna kullanıcılarını gözden çıkarmaktan çekinmeyen bir internet oligarkının, yedi yıl birlikte çalıştığı ortaklarını ortada bırakıp Trump’ın kollarına koşmasında şaşırtıcı bir şey yok” dedi.

Foça, “Dünya 2016’daki dünya değil, Meta’yı bu kararı almaya iten politik söylem, tahmin ettiğimizden daha fazla güç kazandı. Teyitçilik güçlü ve bir zamanlar etkili bir araçtı. Ancak yanlış bilgiler ve komplo teorileriyle beslenen mevcut politik söyleme direnecek kadar da güçlü kalamadı” ifadelerini kullandı.

Medya tepkileri

POLITICO’da kaleme aldığı yazıda Derek Robertson, Zuckerberg’ün “köklerimize geri dönmenin zamanı geldi” açıklamasını, Meta’nın Kurucusu’nun Trump yönetimine yaptığı Cumhuriyetçi lobici Joel Kaplan’ın politika başkanı olarak atanması, Trump’ın müttefiki Dana White’ın yönetim kuruluna alınması, ekibin Kaliforniya’dan Teksas’a taşınması gibi bir dizi jestin sonuncusu olarak tanımlıyor. Yine de Robertson’a göre Zuckerberg’ünki gibi gösterişli duyurular bugün bir kurumsal politika gibi gösteriliyor, ancak temelde siyasetin, platformların değerlerinin kamusal ifadesini nasıl şekillendirdiğini anlatıyor. Yazıda 2016’da teyitçiliğin çekici bir kavram olduğuna, ancak bugünün ikliminde bunun siyaseti yapmanın neredeyse imkânsız olduğuna değiniliyor.

WIRED’da Kate Knibbs, Zuckerberg’ün açıklamalarına dair haberinin başlığında “Meta artık kullanıcıların eşcinsel ve trans insanların ‘akıl hastası’ olduğunu söylemesine izin veriyor” ifadelerine yer verdi. WIRED, politika güncellemesine dair incelemesinde, “Meta artık kullanıcıların cinsiyet ifadeleri ve cinsel yönelimleri nedeniyle transgender veya eşcinsel insanları akıl hastası olmakla suçlamalarına izin veriyor gibi görünüyor” notunu düştü.

Son güncelleme: 8 Ocak 2025 - 12:28