Ana Sayfa
Herkese merhaba. Dün akşam üstü saatlerinde İran’ın İsrail’e yönelik füze saldırısı piyasadaki dengeleri değiştirdi. Tarihsel olarak yükselişle anılan ekim ayı kapsamlı kayıplarla başladı. Piyasanın nasıl tepki verdiğini incelemeden önce dün yaşananların üzerinden geçelim.
🚨 Sıcak gündem: İran İsrail’e füze saldırısı düzenledi
Dün 17:00 sularında Bloomberg ve Reuters gibi kaynaklar, ABD’nin İran’ın İsrail’e füze saldırısı hazırlığında olduğuna dair işaretler aldığı yönünde haberler geçti. Birkaç saat sonra, söylendiği gibi İran’dan İsrail’e füze saldırısı başladı. İsrail’de ülke çapında sirenler duyuldu ve İsrailliler sığınaklara çağırıldı. Medya kaynakları 200’e yakın füze ateşlendiğini paylaştı. İran başarı oranını %90 olarak açıkladı. Saldırı 20:30 gibi sona erdi. Bu, İran’ın 2024’te İsrail’e doğrudan gerçekleştirdiği ikinci saldırı oldu.
- İran Devrim Muhafızları Ordusu saldırının Nasrallah, Haniye ve bir üst düzey yetkilinin daha öldürülmesine misilleme olarak gerçekleştirildiğini söylerken İran Birleşmiş Milletler Misyonu, “yasal, rasyonel ve meşru tepki” olarak tanımladığı saldırıya olası bir karşılık girişiminde ezici bir yanıt verileceğini paylaştı. İran Başbakanı Mesud Pezeşkiyan saldırıyı “yeteneklerimizin küçük bir temsili” ve “Siyonist rejimin saldırganlıklarına karşı kesin bir yanıt” olarak tanımladı. İran vatandaşları saldırının ardından kutlama yaptı.
- İsrail, füzelerin merkezde ve güneyde belirli bölgelere düştüğünü, önemli bir bölümünün engellendiğini, söylerken ilk saatlerde kayıp bildirmedi. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres “Orta Doğu çatışmasının tırmanarak genişlemesini kınıyorum. Buna son verilmeli” paylaşımında bulunurken İsrail’in Dışişleri Bakanlığı tarafından yönetilen X hesabı “İran’ı 10 milyon İsrailli sivilin üzerine 181 balistik füze fırlatmaktan sorumlu tutan bir tweet paylaşamamanızı kınıyoruz” yanıtını verdi. İsrail ayrıca saldırının sonuçları olacağını da paylaştı. Başbakan Netanyahu İran’ın büyük bir hata yaptığını, bedelini ödeyeceğini söyledi.
- ABD Başkanı Joe Biden İsrail’e savunma konusunda yardım etmeye hazır olduklarını belirtti. Birleşik Krallık Başbakanı Keir Starmer İran’ın “masum İsraillilere zarar verme” ve “bölgeyi uçuruma daha da yaklaştırma” girişimini kınadı ve “İsrail’in yanındayız” dedi. Birlemiş Milletler Güvenlik Konseyi bugün toplanma kararı aldı.
- Bugün: İran’ın İsrail’e saldıracağını ilk bildirenlerden olan Axios muhabiri Barak Ravid, İsrailli yetkililerin birkaç gün içinde İran’a “büyük bir misilleme” yapacağını ve bu saldırının İran’daki petrol üretim tesislerini ve diğer stratejik alanları hedef alabileceğini söyledi.
I. Hisseler düştü, petrol yükseldi
Dow Jones dün günü %0,41 kayıpla tamamlarken S&P 500 %0,93 geri çekildi. Nasdaq Bileşik’teki kayıp daha derindi ve %1,53 olarak ölçüldü. Her 5 S&P 500 hissesinden üçünden daha fazlası düşüş yönlü işlem gördü. Yalnızca enerji sektörü %2’den fazla kazandı ve pozitif ayrıştı. Bu sırada Teksas WTI petrolü sıçradı. Volatilite endeksi VIX de yükseldi ve üç haftanın zirvesine çıktı.
- Kazananlar, kaybedenler: Enerji sektörünün kazananları %4,91 yükselişle APA Corp., %3,1 yükselişle Halliburton ve %3,33’le Buffett’ın favorilerinden Occidental Petroleum’du. Tabii Lockheed Martin, Northrop Grumman ve L3Harris gibi savunma hisseleri de %3’ün üzerinde yükseldi. Apple hisseleri dün %2,9 kaybetti, bunun bir sebebi de analistlerin iPhone 16’ya yönelik talebe dair endişeleriydi.
- Veriler: ABD’de ISM imalat PMI eylülde 47,2 olarak, bir önceki değerle aynı açıklandı. Beklentilerde 47,5’lik hafif bir iyileşme vardı. İstihdam haftasının öncü verilerinden JOLTS, ağustosta açık pozisyonların 8,04 milyon olduğunu gösterdi; beklenti ise 7,67 milyondu. İşgücü piyasası için olumlu bir işaret.
- Liman grevine Biden’ın yorumu: Dünya Orta Doğu’yla meşgul olsa da ABD’ni Doğu Yakası ve Körfez bölümünde ilk gününü tamamlayan grev gıda, otomobil ve tüketici ürünleri tedariğini tehdit etmeye başladı. Doğu Yakası limanları, greve giden limanların yükünün bir bölümünü almaya hazır. Bir yasal hakkını kullanarak 80 günlük soğuma süresi verme olanağı bulunan Biden yönetimi ise müdahale edecek gibi görünmüyor. Joe Biden, dün paylaştığı bir notta, okyanus taşımacılarının elde ettiği rekor kârlara atıfla işveren temsilcisi USMX’i liman işçileriyle adil bir müzakere süreci yürütmeye çağırdı.
II. BIST 100’e “savaş” darbesi
BIST 100, İran’ın İsrail’e yönelik saldırısından ağır darbe alan endekslerin başında geldi. Bir süredir başı 10 bin direnciyle dertte olan, para girişi ve hacim sorunlarıyla mücadele eden endeks dünkü gerilim sebebiyle %3,25 değer kaybederek 9.351 puana, nisan başındaki seviyelerine geriledi.
- Tabii konu bununla sınırlı değil: Dün sabah saatlerinde açıklanan ve 54 ayın en düşük seviyesine gerileyen imalat PMI’ın ardından gün içinde İstanbul enflasyonu da açıklandı. İstanbul Ticaret Odası’nın açıkladığı verilere göre İstanbul’da eylülde perakende fiyatlar %3,9 artarken yıllık artış %59,18 seviyesinde gerçekleşti. Ağustosta yıllık artış %61,57 seviyesindeydi. Kültür, eğitim ve eğlence grubu eylülde aylık bazda %13,24 artarken giyim harcamaları grubunda %6,67 artış kaydedildi.
- Şimşek’ten “vergi” hatırlatması: Geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın söylediği borsada ve kriptoda verginin rafa kalktığı haberini Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek de tekrarladı.
III. Bitcoin artık güvenli liman değil
Bitcoin’in “güvenli liman” özelliğinin zaman içinde nasıl değiştiğini, en değerli dijital varlığın artık kriz zamanlarında değer koruyan bir dijital altındansa kazandırdığında çok kazandıran bir teknoloji hissesi gibi davrandığını bir süredir konuşuyoruz. Hatta bir süre önce kripto varlıkların ABD hisseleriyle korelasyonunun rekor seviyeye yaklaştığını paylaşmıştık. Dün yaşananlar bunu bir kez daha kanıtladı.
- Bitcoin dün İran’ın İsrail’e yönelik saldırısına dair sinyaller alındığını aktaran ilk haberlerle aşağı yönlü uzun bir yolculuğa çıktı. 24 saatlik kayıplarını %3,5’e taşıyan ve 61 bin dolara gerileyen dijital varlık tek başına değildi; SOL, AVAX, DOT ve NEAR gibi altcoin’leri de peşinden sürükledi ve her birine %5 ila %10 arasında kayıp yaşattı.
- Bitcoin satan altın aldı: Altının kriz zamanlarında bir sığınak olarak görüldüğünü ve yatırımcıların öncelikli aracına dönüştüğünü biliyoruz. Dün de benzer şeyler yaşandı. Altın ons başına dolar cinsinden değer kazandı. Altın ve Bitcoin arasındaki bu farklı hareketlilikler, Bitcoin’in bir güvenli liman varlığı olarak değil de hisseler gibi risk varlığı gibi davrandığını kanıtladı. İki grafiği üst üste koyduğumuzda da ortaya şöyle bir manzara çıktı:
- Kalıcı olur mu? Swissblock analistlerine göre hayır. Zira analistler “savaş haberlerinin” dijital varlıklar üzerinde süreğen negatif etkilerinin nadiren görüldüğünü söylüyor ve yükselişe inanmaya devam ediyor.
IV. ABD endeksleri krizlerde nasıl davranıyor?
Dünyanın başından krizler eksik olmuyor. Hazır uygulamalı bir krizi hep birlikte deneyimlemişken, The Kobeissi Letter’ın LPL Financial’ın analizinden hareketle geriye dönük hazırladığı ve kriz dönemlerinde varlıkların nasıl hareket ettiğini gözlemlediği içeriği sizinle paylaşmak istedik.
| Olay | Tarih | Günlük | Toplam | Dibe ulaşma süresi | Toparlanma süresi |
| Pearl Harbor saldırısı | 7 Aralık 1941 | -%3,8 | -%19,8 | 143 | 307 |
| JFK suikastı | 22 Kasım 1963 | -%2,8 | -%2,8 | 1 | 1 |
| Irak’ın Kuveyt’i işgali | 2 Ağustos 1990 | -%1,1 | -%16,9 | 71 | 189 |
| 11 Eylül saldırıları | 11 Eylül 2001 | -%4,9 | -%11,6 | 11 | 31 |
| Londra bombalı saldırısı | 5 Temmuz 2005 | -%0,9 | %0,0 | 1 | 4 |
| Boston Maratonu saldırısı | 15 Nisan 2013 | -%2,3 | -%3 | 4 | 15 |
| Rusya’nın Ukrayna’yı işgali | 17 Şubat 2022 | -%2,1 | -%6,8 | 13 | 23 |
| İsrail – Hamas savaşı | 9 Ekim 2023 | -%0,3 | -%4,5 | 14 | 19 |
- Ortalamalar: Pearl Harbor saldırısından 11 Eylül’e, Rusya’nın Ukrayna işgalinden İsrail – Hamas geriliminin başlangıcına, bunun gibi önemli çatışmaların başlangıcında S&P 500’ün ortalama %2 değer kaybettiği görülüyor. Tüm bu olayların genel çekilme ortalaması ise %8,2 olarak ölçülüyor.
- Resesyonda yakalanmamak: Ancak bu savaş ya da çatışma dönemlerinin piyasalara etkisi üzerindeki en belirleyici faktör, ekonominin resesyonda olup olmadığı gibi görünüyor. Ekonomik durumdan bağımsız olarak bu gibi olayların yaşandığı ilk 1 aylık sürede piyasalar negatif olsa da 12 aylık döngüye bakıldığında, resesyonun olmadığı durumda piyasanın %9,2 pozitif getiri sağladığı, resesyon varsa kayıpların %11,5’i bulduğu görülüyor.
- İki örnek: Rapor, bu farkı anlatmak için iki örneği baz alıyor. İlk örnek II. Dünya Savaşı. Veriler, 1940-1945 yılları arasında, S&P 500 endeksinin 1942 ortalarında dibi gördüğü görülse de, piyasanın sonra bu durumu bir genişleme olasılığı olarak okumayı tercih edip ralliyi sürdürdüğü kaydediliyor. Ancak 11 Eylül’e gelindiğinde işler değişiyor. 11 Eylül’de hâlihazırda resesyonda olan ABD ekonomisinin etkisiyle S&P 500’ün 11 Eylül’ü takip eden 12 ay içinde %18 düştüğü görülüyor.
- 22, 47: Daha genel bir okuma yapıldığında ve 1941’den bu yana tüm majör jeopolitik gerilimler incelendiğinde piyasanın dip seviyeye ulaşmasının 22 gün sürdüğü, toparlanma sürecinin ise 47 günde yaşandığı tespit ediliyor.
Sıcak gelişmelerle 𝕏’te, Portfolyo.co’da, Instagram’da ve LinkedIn’deyiz. Görüşmek üzere!
Portfolyo.co Piyasa Özeti
Portfolyo Piyasa Özeti'ni hafta içi her gün
e-posta olarak almak için abone olun.
Son güncelleme: 2 Ekim 2024 - 10:34
