Faiz indirimleri ne zaman başlayacak?

Ocak ayında küresel kamuoyu her yıl olduğu gibi bu yılda İsviçre’nin Davos kasabasında gerçekleştirilen, 50 ülke liderini, 300 yüksek profilli siyasi figürü ve dünyanın önde gelen şirketlerinin liderlerini bir araya getiren Dünya Ekonomik Forumu’nda konuşulanlara odaklandı. Küresel risklerin, teknoloji temalarının, iş dünyasının yönünün ve pek çok başka şeyin konuşulduğu etkinliğe yapay zeka damga vursa da, para politikalarını yönetenlerin beklenti ve tahminleri de bir o kadar önemliydi. 

Sosyal medyada ve haber manşetlerinde stagflasyon, shrinkflasyon, yumuşak iniş gibi kavramlarla örülen ekonomik görünüme ilişkin manzaraya dair ilk önemli referans kaynaklardan biri Davos’ta paylaşılan Başekonomistler Görünümü idi. Araştırmaya katılan ekonomistlerin %56’sı, küresel ekonominin 2024’te zayıflayacağını öngördü. Ekonomistlerin %77’si işgücü piyasası koşullarının ve enflasyonun gevşeyeceğini düşünürken, 10 kişiden yedisi de finansal koşullarda yumuşama sinyali gördüklerini belirtti.

Son iki yılda, merkez bankaları emtia piyasaları ve tedarik zincirlerindeki şokların etkisiyle yüksek seyreden enflasyonu kontrol altına almak için yirmi yılın en sert faiz artışlarını gerçekleştirdi. Peki, 2024 için beklentiler nasıl şekilleniyor? Faiz indirimleri ne zaman başlayacak? 

Baz puanlarca: G20 ülkelerinin yüksek faizleri

Yapışkan enflasyon, merkez bankaları için geride bıraktığımız iki yıl “daha uzun süreyle daha yüksek faizler” yaklaşımını kronikleştirdi. Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) blogunda yer verildiği üzere, politika yapıcılar 2021’in sonlarından bu yana gelişmiş ekonomilerde faiz oranlarını ortalama 400 baz puan, gelişmekte olan ekonomiler ise yaklaşık 650 baz puan artırdı. Bu sıkı para politikaları ülkeleri 2023’ü daha dayanıklı geçirme fırsatı verse de ABD ve Avrupa başta olmak üzere birçok ülkede çekirdek enflasyon yüksek kalmayı sürdürdü. Bu da merkez bankalarını faiz indirimlerine başlama konusunda daha da temkinli hâle getirdi. Aylık bazda fiyat artışları, istihdam, imalat gibi veri ve göstergeler daha da önem kazandı. 

Davos 2024, IMF’nin ev sahipliği yaptığı “Yüksek Faiz Gerçeği” başlıklı bir oturuma da tanıklık etti. Uzun vadede ortalama faiz oranlarının büyük mali kriz sonrası dönem olan 2008 ve 2019’a kıyasla yüksek kalmaya devam edeceğini öngören IMF Başkan Yardımcısı Gita Gopinath konuşmasına, erken faiz indirimlerine ilişkin agresif beklentilere değinerek başladı. 

“ABD ve Euro bölgesi de dahil olmak üzere hâlâ nispeten sıkı olan işgücü piyasalarımız var. Bu nedenle bu yıl faiz oranlarının düşmesini beklemeliyiz. Ancak şu anda gördüğümüz verilere dayanarak bunun bu yılın ikinci yarısında daha muhtemel olmasını bekliyoruz. Artık çok daha şiddetli arz şoklarının yaşandığı bir dünyadayız ve enflasyonun oldukça güçlü bir biçimde geri dönebileceğini gördük.” – Gita Gopinath, IMF Başkan Yardımcısı

Mevcut senaryoda IMF, resesyonun – yani genel ekonomik aktivitedeki düşüşün – sebep olabileceği sert inişe karşılık olarak, ekonomik aktivitede fazla kayıp olmadan enflasyonun düşüşünü öngören “soft landing” – yumuşak iniş şansının artacağını düşünüyor. Merkez bankası başkanları, bu beklentileri doğrulayan ortamın oluşması hedefiyle yılın ikinci yarısı için nefeslerini tutarak verileri izlemeyi sürdürüyor.

Arjantin notu: Arjantin merkez bankası, peso ABD doları karşısında güçlenmeye devam ederken, beklenmedik bir hamleyle %100 oranındaki faizi %80’e düşürdü. Yıllık enflasyonun %250’nin üzerinde seyrettiği ülke için Bloomberg, yıllık bazda enflasyonun %280’i geçmesini bekliyor.

ABD’de faiz indirimleri ne zaman başlayacak?

%5,5 faiz oranında duran ve faiz indirimlerine ilişkin en ufak sinyalleri tüm piyasaları etkileyen ABD merkez bankası Fed’in bu konudaki son görüşleri, Fed Başkanı Jerome Powell’ın ABD Kongresi önünde yaptığı açıklamalarda duyuldu. Yürüttükleri sıkılaştırma döngüsünde politika faizinin muhtemelen zirvede olduğuna inandıklarını dile getiren Powell, göstergelerin beklentilere paralel ilerlemesi durumunda, 2024’ün “bir noktasında” politika kısıtlamalarını azaltmaya başlamanın muhtemel olacağını söyledi. 

Powell’ın resesyon ihtimalinin ufukta görünmediğine ve faiz indirimlerinin 2024 ajandasında gündeme alınabileceğine ilişkin ifadeleri CME FedWatch Tool’daki beklentileri 12 Haziran 2024’te gerçekleştirilecek para politikası toplantısında yoğunlaştırdı. Reuters’ın 11 Mart’ta yayımladığı ankette de haziran ayında faiz indirimlerine başlanabileceği beklentileri öne çıktı.  12 Mart’ta açıklanan şubat verileri enflasyonun yıllık bazda %3,2, aylık bazda ise %0,4 arttığını gösterirken, bu verinin beklentileri nasıl etkileyeceği konuşulmaya başlandı. 

Avrupa’da faiz indirimleri ne zaman başlayacak?

Bank of America, yayımladığı raporda Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB), haziran ayında faiz indirimine gideceği yönünde tahminde bulundu. Öte yandan Avrupa Birliği İstatistik Ofisi Eurostat’ın verileri, 2023’ün son çeyreğinde Euro bölgesinde ekonomik aktivitede duraksama yaşandığını doğruladı. Avrupa Merkez Bankası’nın 7 Mart’ta yıllık enflasyon tahminini düşürmesi ve ECB Başkanı Christine Lagarde’ın haziran ayında faiz indirimine ilişkin sinyalleri, para politikasını yönetenlerin piyasayla benzer beklentileri paylaştığını teyitledi. 

“Enflasyonla mücadele sürecindeyiz ve ilerleme kaydediyoruz. Sonuç olarak kendimize daha çok güveniyoruz, ancak yeterince emin değiliz ve daha fazla kanıta, daha fazla veriye ihtiyacımız var. Bu verilerin önümüzdeki birkaç ay içinde geleceğini biliyoruz. Nisanda biraz daha fazlasını, haziranda ise çok daha fazlasını öğreneceğiz.” – Christine Lagarde, ECB Başkanı

Piyasa beklentileri, 2024 sonuna kadar ECB’nin 110 baz puanlık bir faiz indirimi döngüsüne girmesini bekliyor, bu da 25 baz puan olacak şekilde, dörtten biraz daha fazla faiz indirimi olasılığını gündeme getiriyor. Bank of America analistleri, ECB’nin haziran ayından sonra üç ayda bir faiz indirimine gideceğini, daha hızlı bir tempoyla 2025 ortasına kadar şu anda %4,5 seviyesinde olan faiz oranını %2’ye çekeceğini öngörüyor. 

Kanada’da faiz indirimleri ne zaman başlayacak?

Faizi %5’te tutan Kanada’dan son sinyaller ise 7 Mart’ta geldi. Ülkenin merkez bankası Bank of Canada’yı yöneten Tiff Macklem, temmuz ayından bu yana faizi %5’te tuttuklarını mart ayında da teyitledi. Macklem, merkez bankasının konut piyasasının nasıl davrandığını yakından takip ettiğini söyledi. Konut piyasasında baharla beraber yaşanabilecek toparlanmanın beklentilerden daha hızlı olabileceğini ve bunun da yukarı yönlü bir risk teşkil edeceğini söyleyen guvernör, faiz indirimlerine başlamak için “çok erken” olduğu notunu da düşmeden geçmedi. Kanada’nın yüksek enflasyonla mücadelede önemli bir mesafe kat ettiğini söylese de daha fazla zamana ihtiyaçları olduğunu vurguladı. Reuters verileri, Kanada para piyasalarının nisanda faiz indirimi şansını bu açıklamaların ardından %43’ten %23’e düşürdüğünü gösterdi. 

Türkiye’nin rotası

Türkiye’nin rotası, ekonomi politikalarındaki rotası G20 ülkelerinin birçoğundan daha farklı. Yeni ekonomi yönetiminde dahi merkez bankası başkanı değişikliğine tanıklık eden Türkiye’ye ilişkin faiz indirimlerini konuşmaya henüz fazlasıyla vakit var. Gösterge faiz olarak %45’te sabitlenen TCMB’nin bir sonraki hamlesi, yerel seçim faktörü de değerlendirilerek tahminlenmeye çalışılıyor. Bu noktada yabancı bankaların beklentileri yakından takip ediliyor. 

Konuşulan tahminlerden ilki, 4 Mart’ta JPMorgan’dan geldi. Nisan ayı için 500 baz puanlık bir artış öngören banka, yıl sonu faiz oranı için ise, kasım ve aralıkta faiz indirimleri öngörerek %45 tahmininde bulundu. Almanya merkezli Deutsche Bank ise 11 Mart’ta “kötüleşen enflasyon dinamikleri, dirençli yurt içi talep koşulları ve kırılgan beklentilere yanıt olarak politika faizine ilişkin tahminlerimizi revize ediyoruz” notuyla, mart toplantısında 500 baz puanlık faiz artışı beklentisini paylaştı. Ve gözler, 31 Mart yerel seçimlerinden 10 gün önce, 21 Mart’ta bir araya gelecek olan TCMB Para Politikası Kurulu toplantısına çevrildi. 

Son güncelleme: 24 Mart 2024 - 22:09