Intel düze çıkabilecek mi?

7 Ağustos’ta piyasa değerinin dörtte birini silen Intel, son olarak, yarı iletken sektörünün duayenlerinden sayılan Lip-Bu Tan’ın yönetim kurulundan istifasına dair haberle gündeme geldi. Nasdaq’ta INTC kısa koduyla işlem gören çip üreticisinin yönetim kuruluna iki yıl önce katılan, yarı iletken yazılımı şirketi Cadence Design’ın eski CEO’su, Ekim 2023’te üretim operasyonlarını denetlemek için yetkilendirilmişti.

Lip-Bu Tan, Intel yönetim kurulundan ayrılışını kişisel sebeplerle gerekçelendirerek kişisel önceliklerini dikkate aldığını, Intel’i desteklemeye devam edeceğini söylese de ayrılık haberi, Intel’in iddialı bir yeniden yapılanma planı açıkladığı bilanço sunumundan sonra geldi. Ayrıca Tan’ın ayrılığına ilişkin iddialar, istifa kararının yalnızca kişisel sebeplerle olmayabileceğine işaret etti.

Kötü geçen iki çeyrek

2024’ün ikinci çeyreğine ilişkin sonuçlarını ağustosun başında açıklayan Intel, üç aylık dönemde hisse başına 2 sentlik kazanç bildirdi. Analistlerin 10 sentlik tahminlerini %80 bir oranda kaçıran bu veri, bir önceki yılın aynı dönemine göre %84,62’lik düşüş anlamına geldi. Çeyreklik satışları yıllık bazda %1’e düşen Intel’in veri merkezi ve yapay zeka birim geliri dahi ikinci çeyrekte %3 düştü.

Bu, Intel’in 2024’te açıkladığı tek olumsuz bilanço değildi. Şirket 2024’ün ilk çeyreğinde daha önce yapmadığı bir şey yaparak, çip satışlarına ilişkin nihai verilere ek olarak, imalat rakamlarını da açıkladı. Intel’in yarı iletken üretimine odaklanan birimi Intel Foundry, 2024’ün ilk çeyreğinde 7 milyar dolarlık faaliyet zararı bildirdi. Sonuçları şaşırtıcı bulmayan ve 2024’te zararın zirveye ulaşacağı konusunda uyaran Intel CEO’su Pat Gelsinger, yatırımlarının karşılıklarını 2027’ye kadar almayı planladıklarını söyledi.

15 bin kişiyi işten çıkaracak

2024’ün başından bu yana piyasa değeri %60’a yakın eriyen Intel için yeniden yapılanmak kaçınılmaz hâle geldi. İkinci çeyrek bilançosunu yeniden yapılanma planının ayrıntıları izledi. Şirket, işgücünün %15’ini, yaklaşık 15 bin çalışana karşılık gelen bir bölümünü işten çıkaracağını duyurdu, ki bu 2024 içinde açıkladığı ikinci işten çıkarmaydı. Ayrıca şirket, fabrika inşaatına yönelik sermaye harcamalarını azaltacağını paylaştı.

2025’e kadar 10 milyar dolar maliyet tasarrufu hedefleyen şirket, 2024’ün dördüncü çeyreğinden itibaren temettü ödemeyi de durduracağını açıkladı. Bu radikal plan Intel’in piyasa değerine tek günde %19’luk kayıp olarak yansıdı ve şirketin piyasa değeri 32 milyar dolar eridi. Hissedarlar, temettü ödemeyeceğini duyuran ve değerini bu kadar hızlı düşüren Intel’in CEO’su Pat Gelsinger ve CFO David Zinsner’a “yanlış ve yanıltıcı bilgi vermek” suçlamasıyla dava açtı.

Üçüncü çeyrek için zayıf bir görünüm

Intel, üçüncü çeyrek için 12,5 milyar dolar ila 13,5 milyar dolar gelir ve hisse başına 3 sent zarar öngördü. LSEG analistleri 31 sentlik hisse başına kâr ve 14,35 milyar dolar gelir bekliyordu. Şirket, geleneksel sunuculara olan talebin ılımlı artışı sebebiyle veri merkezi gelirinin yılın ikinci yarısında toparlanabileceğini öngördü. Ancak tüketim ve ticari harcamaların özellikle Çin’de zayıflaması ve yapay zeka için bulut tabanlı sunuculara verilen önemin artışı, Intel’in 2024’te erişebileceği toplam pazarın küçülmesine yol açtı.

“Riskten kaçınma kültürü ve bürokratik düzen”

Reuters’ın ulaştığı konuya yakın kaynaklar, Lip-Bu Tan; Intel’in büyük ölçekli işgücü, sözleşmeli üretim yaklaşımı, riskten kaçınan bürokratik iş kültürü gibi sebeplerle şirkete dair hayal kırıklığına uğradı. Şirketin eski yöneticileri, Tan’ın Intel’in 50 yıllık tarihindeki en kasvetli dönemlerden birini yaşadığı, şirketin aktivist yatırımcılar tarafından potansiyel devralma tehditleriyle karşı karşıya olabileceği bir dönemde ayrıldığını ifade etti. Eski Intel yöneticileri, şirketin potansiyel aktivist yatırımcı tehditlerine aylar önceden hazırlanmaya başladığını söyledi.

Rakiplere kıyasla beş kat büyük ekipler

Reuters’a konuşan kaynaklar, Lip-Bu Tan’ın ayrılığını hazırlayan konulardan birinin de işten çıkarmalar olduğunu iddia ediyor. Kaynaklara göre Tan’ın belirli kesintiler yapılmasını istediği, görevi 2021’de devralan Pat Gelsinger’ın bir yılda şirkette en az 20 bin işe alım yaptığı biliniyor. Eski çalışanlar, Intel’in işgücünün şişkin olduğunu, hatta AMD gibi rakiplerde benzer işler yapan ekiplerin Intel’de beş kat daha büyük olduğunu öne sürüyor. Ayrıca şirketteki orta düzey yöneticilerin ilerlemeyi engelleyen, bürokratik bir düzen oluşturduğu iddia ediliyor.

Yapılanmanın mümkün olup olmadığı sorgulanıyor

Son büyük kayıplarda Intel’in hisseleri 15 yıl önceki seviyelerine geri döndü. Wall Street Journal’a göre bu, bazı yatırımcıların ve analistlerin akıllarına, Gelsinger’ın 2021’in başlarında görevi devraldığında başlattığı geri dönüş çabalarının ve şirketi yeniden yapılandırmanın mümkün olup olmadığı sorusunu getiriyor.

Varlık yöneticisi Spear’ın Yatırım Şefi Ivana Delevska, “Teknolojide geri dönüşler pek kolay” değil ifadelerini kullanıyor. “Gerçekten işinize yarayacak pek çok şeyin olması gerekiyor ve bunların teknoloji cephesinden gelmesi gerekiyor. Liderlik değişiklikleri, ancak bir ölçüye kadar işe yarayabilir” ifadelerini kullanıyor.

Intel, Gelsinger’ın hayalini kurduğu işti. 1990’larda, Intel’in en başarılı kişisel bilgisayar yarı iletkenlerinden bazılarının geliştirilmesine yardımcı olan ve eski Intel CEO’su Andy Grove’la birlikte çalışma fırsatı bulan Gelsinger, 2000’li yılların başında şirketin ilk CTO’su olmuştu.

Intel hep geç mi kaldı?

Tüm bunlar yaşanırken yarı iletkenler küresel ticaretin stratejik varlıklarına, yarı iletken işleri ise büyüme lokomotiflerine dönüştü. Intel, bu yarışta geri kaldı ve tacı TSMC ile Samsung gibi şirketlere kaptırdı.

2009’de bir ekran kartı çalışmasının başarısızlığı nedeniyle şirketten ayrılan Gelsinger, 2021’de CEO olarak geri döndü. Gelsinger, CEO olarak görev yaptığı ilk çeyrekte bir önceki çeyreğe kıyasla 7 milyar dolar daha fazla gelir bildirdi. Ancak PC’lere olan talebi düşüren pandeminin mirası olan “yarı iletken krizi” veya “çip kıtlığı”, Intel’in toparlanma sürecini de zora soktu.

Intel’in başına gelen talihsizlikler bununla sınırlı kalmadı. Bir zamanlar PC ve Mac’ler için üretilen yarı iletkenlerin bir numaralı sağlayıcısı olan Intel, mobil devrimi de kaçırdı. Mobil cihazların yaygın benimsenmesi sırasında geride kalan Intel, buradaki potansiyel pazarı da Qualcomm ve Texas Instruments gibi şirketlere bıraktı.

Intel’in kaçırdığı son devrim ise yapay zeka oldu. OpenAI 2022 sonlarında ChatGPT’yi duyurdu ve yapay zeka, kurumsal yatırımların ilk kalemi hâline geldi. Bu yatırımların çoğu, uzun süredir ürettiği yarı iletkenleri yapay zeka eğitmek için kullanan Nvidia’ya yöneldi. Intel’in gedikli müşterilerinin dahi Intel’e ayıracak bütçesi kalmadı. Intel, bu alana odaklanan Foundry için ağır yatırımla yapsa da, rüzgârı kaçırdı ve bugün, bu yatırımların geri dönüşünü 2027’de almayı umuyor.

Geri dönebilmek için tüm tuşlara basmak

Intel’in yeniden yapılanma sürecindeki iddialı dönüşümlerinden biri de sözleşmeli üretim modelinde saklı olarak görülüyor. Apple gibi, kendi çiplerini tasarlayan ancak üretimi başkasına yaptıran Apple gibi devlere imalat hizmeti vermeyi amaçlayan Intel, küresel çip endüstrisinin Tayvan merkezli TSMC’ye alternatif arayışını kendisi için avantaja dönüştürmeye çalışıyor.

Intel ABD’den 8,5 milyar dolar finansman alacak

CEO Gelsinger, bu gidişatı tersine çevirmek için tüm yolları zorluyor. 2022’de Biden yönetiminin kabul ettiği CHIPS ve Bilim Yasası kapsamında verilecek kredi ve finansman fırsatlarından yararlanmak için Demokratlarla arasını iyi tutuyor. Nitekim, Intel’in Biden yönetiminden 8,5 milyar dolarlık finansman alacağı biliniyor. Ayrıca şirket, Apollo gibi varlık yönetimi ve alternatif yatırımcıları da peşine takmaya çalışıyor. İrlanda yatırımı için 11 milyar dolar finansman için Apollo ile görüşen Intel, sözünü verdiği yüksek maliyetli fabrikaların finansmanı için tüm tuşlara basıyor.

Intel düze çıkabilecek mi?

Reuters yorumcularından Robert Cyran, 2024’te 30 milyar dolar yatırım yapmayı planlayan TSMC ile rekabet etmek isteyen Intel’in üretimi büyütmek ve yıldan yıla artırmak için yüksek maliyetlere katlanması gerektiğini hatırlatıyor. Hükümetten aldığı sübvansiyonların ve Brookfield gibi altyapı odaklı yatırım ortaklarının gerekli harcamaların Intel’in ihtiyaç duyduğu kaynağın dörtte birini karşılayabileceği belirtiliyor. Intel’in her yıl bir yeni fabrika açabilmesi için yıllık 19 milyar dolara ihtiyacı var. Ancak şirket, sermaye harcamalarını da kısacağını söylüyor. Bunu başarabilmek için satışları büyütmek gerekiyor.

Yazara göre Intel’in iki önceliği var: Tasarımları iyileştirmek, üretim üstünlüğünü geri kazanmak. Ancak mali açık büyümeye devam ederse, şirketin başka bir plana ihtiyacı olabilir.

Son güncelleme: 28 Ağustos 2024 - 15:13