Ticaret savaşı en çok hangi sektörleri etkileyecek?

ABD Başkanı Donald Trump şubat ayının ilk günlerinde Meksika ve Kanada’dan ABD’ye gelen ürünlere %25, Çin’den gelen ürünlere %10 gümrük vergisi uygulanmasını öngören kararnameler imzaladı. Trump, ilerleyen saatlerde de Avrupa’nın da bu vergilerle karşılaşacağını vurguladı. Kanada, misilleme vergileri için harekete geçti ve salı gününe işaret etti. Meksika oyun planını bu hafta açıklayacağını vurguladı. Çin ise Dünya Ticaret Örgütü’nde dava açacağını ve haklarını korumak için gerekli karşı önlemleri alacağını duyurdu. Özetle, ticaret savaşı başlamış oldu.

Piyasaların ilk tepkileri ne oldu?

Küresel piyasalar Trump’ın kararnamelerinin imzalandığı hafta sonunu karmaşık reaksiyonlarla geçirdi. Dolar endeksi Kasım 2022’den bu yana en yüksek seviyesine ulaştı, Meksika pesosu sert düştü. ABD doları Kanada dolarına karşı 2003’ten bu yana en güçlü seviyesine ulaştı. Brent ve WTI petrol fiyatları arttı. Ons altın 2.811 doları test etse de geriledi. Kripto para piyasalarından 2 milyar dolar aşkın bir tutar tasfiye oldu; Ethereum’daki kayıplar %20’yi aştı, Bitcoin 94 bin dolar seviyelerine kadar çekildi.

Trump neden tarife uyguluyor?

Donald Trump’ın izlediği siyasi ve ekonomik yaklaşım, “America-First” olarak adlandırılıyor. Donald Trump, korumacı bir ticaret anlayışıyla üretimi ABD sınırları içine taşımak istiyor. Bunu yaparken de adil muamele görmediğini düşündüğü sınır komşularından başlıyor. Ayrıca Donald Trump, seçim kampanyası dönemi boyunca kurumsal şirketlerin daha rahat yatırım yapabilmesini ve işlerini büyütebilmesini sağlamak için kurumlar vergisinde indirim taahhüt etmiş, regülasyonları hafifleteceğini vurgulamıştı. Dış yardımlarda kesintiler uygulayan, federal ajanslardaki çalışma biçimlerini değiştiren ve tasarrufu önceleyen Trump yönetimi, ABD merkezli şirketlere sağlayacağı teşvikleri bir biçimde finansa etmek zorunda. Bu da ancak gümrük vergileriyle mümkün oluyor.

Ayrıca Trump, özellikle Meksika ve Kanada’nın ABD’de büyük bir toplumsal sağlık problemine dönüşen fentanil ölümlerininin de sebebi olduğuna inanıyor.

Tarifeler neden riskli ve piyasalar neden tepki veriyor?

Küresel ticarette keskin ve kararlı değişimler, ithalat – ihracat yapan şirketlere uyum sağlama fırsatı tanımadığı için tedarik zincirlerini bozma, işleri aksatma ve günün sonunda iç pazar enflasyonu destekleme gibi riskleriyle öne çıkıyor. Zira ABD merkezli şirketler, Çin, Meksika ve Kanada’yla aktif ticaret yürütüyor. Bu ticaretin bir biçimde kesintiye uğraması, hammadde tedariğini kesintiye uğratırken şirketlerin üretim süreçlerinde de bozulmaya yol açma riski taşıyor. Maliyetleri artan işletmelerin işgücü kesintilerine gitmesi, artan maliyetleri tüketiciye yansıtması muhtemel görülüyor.

Enflasyonist riskler, zaten hâlihazırda Aralık 2024’ten bu yana bir sonraki faiz indirimi için Trump’ın belirsiz politikalarının netleşmesini bekleyeceğini ima eden Fed’in faiz indirimi rotasını da değiştiriyor. Son karardan sonra ekonomistler, 2025’in ilk yarısında faiz indirimi görülmeyeceğini tahmin etmişti. Kimileri, 2025 boyunca faiz indirimi yapılmayacağını düşünüyor.

ABD ile Kanada, Meksika, Çin arasındaki ticaret ne seviyede?

ABD ithalatının neredeyse yarısı (1,3 trilyon dolardan fazla) Kanada, Çin ve Meksika’dan geliyor. Bloomberg Economics’in analizi, yeni tarifelerin ABD’nin genel ithalatını %15 oranında azaltabileceğini öngörüyor. Vaşington merkezli Tax Foundation’a göre tarifelerin yılda yaklaşık 100 milyar dolar ek vergi geliri yaratması öngörülüyor.

Ticaret savaşı en çok hangi sektörleri etkiler?

Dış İlişkiler Konseyi’ne göre ABD ekonomisinin belirli sektörleri, bu ticaret savaşından diğerlerine kıyasla daha çok etkilenecek. Bu sektörlerin başına otomotiv, enerji ve gıda sektörleri geliyor. Kanada ve Meksika, ABD rafinerilerine yönelik ham petrol ithalatının %70’inden fazlasını tedarik ediyor. Bu da benzin fiyatlarının galon başına 50 cent’e kadar yükselme olasılığını beraberinde getiriyor. Ayrıca ABD otomobil parçalarının neredeyse yarısını kuzey ve güney komşularından ithal ediyor. Bu da otomotiv sektörünü risk altında bırakıyor.

FT’nin aktardığına göre ABD’de üretilen bir otomobilin değerinin yaklaşık %16’sı, Meksika veya Kanada’da yapılan işten elde ediliyor. Otomobil üreticileri, Ford, General Motors ve Stellantis, Trump’ın tarifeler için hedef aldığı üç ülkedeki tedarikçilerle çalışıyor. Örneğin ABD’de üretilen otomobillerin akslarından koltuklarına pek çok parçası, Meksika’da üretiliyor. Bernstein analisti Daniel Roeska’ya göre Stellantis’in ABD’de sattığı otomobil ve kamyonların yaklaşık %40’ı Meksika veya Kanada’dan ithal ediliyor. GM ve Ford’a gelince bu rakamlar sırasıyla %30 ve %25 olarak öne çıkıyor.

Tarifelerin potansiyel sonuçları ne olacak?

Trump’ın Hazine Bakanı Scott Bessent, %2,5’lik bir gümrük vergisiyle başlamayı ve kademeli olarak artırmayı öneriyordu. Ancak Trump, Meksika, Kanada ve Çin için %25 ve %10’luk vergiyle yola çıkmayı seçti. Şayet taraflar arasında ılımlı bir geçiş süreci tasarlanmazsa, potansiyel sonuçların ağır olması bekleniyor.

Bloomberg Economics’e göre otomobiller, makineler, meyve-sebze ve tıbbi ekipmanlar gibi ürün gruplarını kapsayan ithalata uygulanacak %25’lik bir gümrük vergisi, Meksika’nın GSYİH’sinin yaklaşık %16 düşmesine sebep olabilir.

Kanada da benzer zorluklarla karşı karşıya. ABD, Kanada’nın ihracatının %70’inden fazlasının birincil hedefi ve bu ürünler ABD ithalatının %14’ünü oluşturuyor. Kanada’da en büyük darbeyi enerji sektörünün alması bekleniyor.

Baird analisti Luke Junk, tarifelerin ABD otomobil satışlarının yaklaşık %7,5, yani 1,1 milyon düşmesine neden olacağını tahmin ediyor. Öte yandan tarifelerin ithal otomobil ve kamyonların maliyetine yaklaşık 10 bin dolar eklemesi bekleniyor. Ayrıca Meksika ve Kanada’da üretilen parçaların kullanıldığı ABD üretimi araçların maliyetinin de 1.250 dolar artması bekleniyor.

Son güncelleme: 3 Şubat 2025 - 12:01