Seçim sonrası ilk değerlendirmeler

Günaydın. 🌞

31 Mart yerel seçimleri Cumhuriyet Halk Partisi’nin 35 yıl sonra birinci parti konumuna geldiği bir tabloyla sonuçlandı. 1 Nisan Pazartesi özetinde piyasaların neye, nasıl tepki vereceği; ekonomide nasıl bir rota izleneceği tartışılmaya devam ediyor. Geçtiğimiz cuma ABD borsaları Paskalya öncesi Kutsal Cuma sebebiyle kapalıydı. Fed Başkanı Jerome Powell’in açıklamalarına kulak verildi. Bitcoin volatilitesi ise geçtiğimiz hafta %60’a yükseldi. Gündem başlıklarına geçmeden önce kısa kısa:

• Bakırda fiyat uçurumu: Bakır vadelileri, spota kıyasla 105 dolar daha pahalı ve bu da 1994’ten bu yana en büyük fark. The Financial Times’a göre Çin’in yavaşlayan ekonomik büyümesini küresel arzın sıkılaşacağı korkusu aldı.
• Zorla çalıştırma: Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) verilerine göre 2021’in herhangi bir gününde, dünya çapında 27,6 milyon insan zorla çalıştırma koşulları altında yaşıyordu.

I. “Acelemiz yok”

ABD’de ilk çeyrek kapanışında iki önemli gündem vardı: Kişisel tüketim harcamaları verisi ve Fed Başkanı Jerome Powell’ın konuşması.

• PCE: ABD’de tüketiciye yansıyan fiyatlar şubatta ılımlı seyretti. PCE fiyat endeksi şubatta %0,3 arttı. Reuters anketi %0,4 artışa işaret ediyordu. Ocak verisi ise %0,3 değerinden %0,4 olarak revize edildi. İlk yorumlarda ABD’nin işgücü piyasasının gücü sayesinde yüksek faize rağmen küresel rakiplerinden daha iyi performans göstermeye devam ettiği kaydedildi. LPL Financials Başekonomisti Jeffrey Roach’a göre hizmet enflasyonu yavaşlıyor ve bu yıl boyunca devam edecek. Haziran toplantısına kadar gelecek veriler böyle giderse, Fed’in faizde normalleşme sürecini başlatması için ikna edici olacak.
• “Acelemiz yok”: Fed Başkanı Jerome Powell, geçtiğimiz cuma San Francisco Fed’deki bir etkinlikte konuştu. Powell’ın cümlelerinde temkinli iyimserlik açıkça seziliyor. Enflasyon verilerinin beklentilerle aynı doğrultuda olduğunu vurgulayan Powell, enflasyondaki hedef olan %2’ye doğru gidişe dair tam emin olmadan faizi düşürmenin uygun olmayacağını yineliyor. Citigroup’tan Veronica Clark’a göre Fed’in mesajının “aslında çok fazla değişmediği” görülüyor.

• Borsadan beklentiler: Yatırımcılar şu an için Fed’in haziranda indirimlere başlayacağına güçlü bir biçimde inanıyor. Analistlere göre Fed’in herhangi bir durumda yeniden faiz artışının değerlendirildiğini ima etmesi, herkes için büyük bir şok olacak. Dolayısıyla ABD’nin başlıca endekslerinde ikinci çeyreğin gidişatını merkez bankası belirleyecek.

II. Seçimden sonra ilk tepkiler, ilk değerlendirmeler

Seçimden hemen önce yayımlanan Goldman Sachs analizinde seçimlerin 2019’daki gibi tekrarlanma gibi bir durumla karşı karşıya kalmaması koşuluyla, Türk lirası üzerinde olumlu etkisi olabileceği kaydedildi. Kamuoyunda seçim sonuçlarının AK Parti için yenilgi olması durumunda iki ihtimal konuşuluyordu: Faturanın yeni ekonomi yönetimine kesilmesi ve Mehmet Şimşek’in bakanlık kariyerinin son bulması veya ekonomi politikasından taviz verilmeyeceğine yönelik mesajlarla 2028 genel seçimlerine yönelik hazırlıkların başlaması.

• Şimdi ne olacak? Goldman Sachs analistleri seçim sonucunun mevcut para ve maliye politikalarında bir değişikliğe neden olacağını düşünmüyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın dün akşamki konuşmasını “enflasyonla ilgili hataları kabul ediyor ve Şimşek’i/ekonomi ekibini destekleme sözü veriyor” ifadeleriyle değerlendiren ekonomist Timothy Ash de bu sabahki paylaşımında sonuçların “borsa için en iyi sonuç” olduğunu dile getiriyor. Ash’e göre “Erdoğan için tek yol Şimşek’e geri dönmek ve siyasi diriliş için enflasyonu ortadan kaldırmak.” İş Yatırım analistleri de mevcut politikaların süreceğine inanıyor.
• Nasıl başladı? Borsa İstanbul’un seçimden sonraki ilk işlem günü %1,01 artışla 9.234 puandan açıldı. Dolarda sınırlı yükseliş sürdü ve dolar/TL 32,4250’den işlem gördü. Euro 35 TL sınırında. Gram altın da onstaki yukarı yönlü hareketler sebebiyle tarihi zirvesini 2.362 TL’ye taşıdı.
• Kim, nasıl gördü? 31 Mart yerel seçimlerine ilişkin uluslararası basının başlıklarına göz atalım. Bloomberg “Erdoğan belediye seçimlerinde tarihi kayıp yaşadı” derken Reuters’ın ilk başlıklarından biri “Türkler Başkan Tayyip Erdoğan ve partisini cezalandırdı” idi. The Financial Times yerel seçim sonuçlarına “Türkiye’nin büyükşehirleri muhalif belediye başkanlarının galibiyetiyle Recep Tayyip Erdoğan’a darbe indiriyor” başlığıyla yer verirken Euronews’ün başlığı “Türkiye muhalefeti yerel seçimlerde büyük kazanımlar elde etti” oldu.
• KAP haberleri: Agrotech ZİKA ürünü için 78 milyon dolarlık bir sipariş aldığını bildirdi. Sabancı Holding Sabanci Renewables’ın Oriana Solar projesi için 243 milyon dolar tutarına proje finansman kredi anlaşması imzalandığını açıkladı. Akiş Gayrimenkul %7,4 temettü ödeme kararı aldı. Alves Kablo da 1,86 milyon dolar + KDV’lik bir iş anlaşması açıkladı.
• Son dakika imalat PMI: İstanbul Sanayi Odası Türkiye imalat satın alma yöneticileri endeksi (PMI) martta 50 olarak açıklandı. Bir önceki ay rakam 50,2 idi.

III. Bitcoin’de volatilite

Hafta sonu 70.800 doları gören Bitcoin hafta başında 70 bin dolar altına geriledi. Kaiko’nun verileri Bitcoin’in yıllık 30 günlük tarihsel volatilitesinin geçtiğimiz haftanın sonlarında yaklaşık %60’a yükseldiğini ve bu oranla Ethereum’un volatilitesini %10 aştığını gösterdi. Bitcoin’deki volatilitenin nedenleri arasında spot Ethereum ETF’e yönelik beklentilerin azalması, Bitcoin yarılanmasına dair beklentilerin hız kazanması ve spot Bitcoin ETF’e net girişlerin geçtiğimiz hafta yaşanan net girişlerle toparlanması sayılıyor.

• İlk çeyrek kripto hack bilançosu: Immunefi verilerine göre 2024’ün ilk üç ayında kripto projeleri 46 hack ve 15 dolandırıcılık olayı nedeniyle 321 milyon dolardan fazla para kaybetti. Bu geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre %23,1 daha az.
• Yeni bir emtia, Litecoin: ABD Adalet Bakanlığı (DOJ) ve ABD Emtia Vadeli İşlemler Ticaret Komisyonu’nun (CFTC) hedefinde bu kez kripto para borsası KuCoin var. Otoriteler, geçtiğimiz hafta yayımladıkları bir iddianameyle KuCoin’in lisanssız bir iş yürüttüklerini, yeterli bir kara parayı aklamayı önleme (AML) programı uygulamadıklarını ve 5 milyar doların üzerinde şüpheli gelir elde ettiklerini öne sürdü. İddianamede Bitcoin, Ether ve Litecoin “emtia” olarak tanımlandı. CFTC geçtiğimiz yıl Binance iddianamesinde de aynı tanımlamayı kullanmıştı. Bu haberin ardından Litecoin yaklaşık %20 değer kazandı.

IV. “Yapay zeka abartısı bilimi ve araştırmayı gölgeliyor”

Geçtiğimiz haftanın kapanışında Microsoft ve OpenAI’ın 100 milyar dolara mâl olabilecek ve 2028’de hayata geçirilmesi planlanan bir veri merkezi üzerinde çalıştığı öne sürüldü. Öte yandan OpenAI 15 saniyelik bir ses dosyasından klon ses üretebilen modeli Voice Engine ile ilgili öğrenimlerini bir blog yazısında özetledi.

Aynı sıralarda The Financial Times’ta DeepMind’ın Kurucu Ortağı ve Google AI araştırmaları biriminin lideri Sir Demis Hassabis’in bir röportajı yayımlandı. Hassabis, yapay zekaya yönelik para akışının, bu alandaki inanılmaz bilimsel ilerlemeyi gölgeleyen, “kripto benzeri” bazı abartılarla sonuçlandığını vurguladı. Hassabis’e göre büyük yapay zeka finansmanı, fazla heyecana, abartıya ve hatta “dolandırıcılığa” yol açıyor.

• 42,5 milyar dolar: CB Insights’ın verileri, risk sermayedarlarının 2023’te 2.500 yapay zeka girişimine 42,5 milyar dolar yatırım yaptığını gösteriyor.
• Hayal kırıklığı çukuru: Gartner’a göre çığır açıcı teknoloji yeniliklerinin fazlarından biri de “hayal kırıklığı çukuru.” Bu aşamada deneyler ve uygulamalar sonuç vermedikçe ilgi azalıyor. Teknolojinin üreticileri sarsılıyor ya da başarısız oluyor. Axios’a göre üretken yapay zeka da şu an için bu aşamada olabilir. Bir yıl önce her yönetim kurulu üretken yapay zekayı olabildiğince çabuk benimsemenin yollarını bulması için CEO’suna baskı yapıyordu. Artık pek çok kişi ölçeklendirmenin zor olduğunu ve “yeterince iyi” görünen sonuçların aslında pek de öyle olmadığını görüyor.
• Yolun sonu mu? Elbette hayır. Gartner’ın Hype Cycle’ı baz alındığında bir sonraki aşama gerçek dünya senaryolarının netleşmesi ve faydaların belirginleşmesi. Bu aşamayı ise “üretkenlik platosu” adımı izliyor, yani ana akım benimseme yükselişe geçiyor.

---

Bugün ABD’den PMI verisi gelecek. Yarın Almanya’dan PMI ve enflasyon, çarşamba günü ise Türkiye enflasyon verisi açıklanacak. 5 Nisan Cuma ABD işsizlik verisi takipte. Gün içinde burada buluşalım, iyi haftalar!

Son güncelleme: 1 Nisan 2024 - 23:59