Ana Sayfa
Herkese günaydın. 2024’ün ikinci yarısının, üçüncü çeyreğinin ilk işlem gününe uyandık. Bu hafta 4 Temmuz’da ABD’de Bağımsızlık Günü kutlanıyor ve ABD borsaları kapalı. Bu sayı özel bir sayı ve yılın ilk yarısında ABD borsaları, Borsa İstanbul ve kripto para piyasalarında yaşananları, anahtar temaları değerlendiriyor. Piyasalara dair bir yarı yıl karnesi çıkarmadan önce dikkat çekmeye değer diğer haberleri birkaç maddede özetleyelim.
- Inside Out 2’nin küresel gişe hasılatı üç haftalık süreçte 1 milyar dolara ulaştı. Film, bu seviyeye tarihteki herhangi bir animasyon filmi arasında en hızlı sürede ulaşan film.
- Wall Street Journal’ın haberine göre Dünya Ekonomik Forumu, kadınlara ve siyahlara karşı çok sayıda taciz ve ayrımcılık suçlamasıyla karşı karşıya.
- ABD seçimleri: CBS’in YouGov’la yaptığı son araştırmaya göre katılımcıların %72’si, Joe Biden’ın ABD Başkanı olarak görev yapacak zihinsel ve bilişsel sağlığa sahip olduğuna inanmıyor. Daron Acemoğlu ise ABD ana akım medyasını eleştiriyor: “Evet, Biden yaşlı. Ama asıl hikâye, Trump’ın ABD demokrasisine yönelik çok ciddi bir tehdit olduğudur.”
- Fransa seçimlerinde aşırı sağcı Le Pen’in partisi iktidara gelecek gibi görünüyor. Evren Balta’nın yorumu, tanıdık.
I. S&P 500 %14, Nvidia %150 performans gösterdi
2024’ün ilk yarısı ABD piyasalarının gündeminde yapay zeka vardı. Hisse senedi piyasaları yapay zekanın gücüyle yılın ilk yarısında soğuma belirtisi göstermedi. Fed’in faiz rotasındaki belirsizliğe, yıl boyunca güçlü kalan ekonomik verilere rağmen yatırımcılar umudu kazanç raporlarında ve yapay zeka trendinde buldu. Yatırımcılar Fed’in 2024’te faiz indirimlerine başlayacağından emindi, ancak bu ümitler zamanla zayıfladı. Bu sebeple tahvil getirilerinde hareketlilik gözlendi. Ancak yılın ortasında yapay zeka galip geldi. Yılın ikinci yarısı başlarken, yatırımcıların piyasalara dair ümidi yüksek.
- S&P 500: S&P 500’ün yılın ilk yarısındaki kazancı %14’e ulaştı. Endeks, bu yıl 31 kez en yüksek seviyesini kaydetti ve bir önceki rekorunu yeniledi. Nvidia, temettüler de dahil olmak üzere S&P 500’ün toplam getirisinin %30’una katkıda bulundu. Alphabet, Microsoft, Meta, Amazon gibi devler geniş endeksin getirisinin yarısından fazlasını oluşturdu. Bessemer Trust’ın yatırım sorumlusu Holly MacDonald, “Açıkçası yapay zeka, birçok büyük teknoloji şirketine büyük bir destek sağladı. Orada olup bitenler sadece yapay zekayla ilgili söylentiler değil, aynı zamanda sonuçları etkilediğini de görüyoruz” diyor.
- Şirketler: İlk yarıda %150 kazanan Nvidia’nın hisseleri 23 Mayıs’taki rekor bilançosunu açıkladıktan sonra %9,3 yükseldi ve yapay zekanın bir balon olmadığını kanıtladı. Microsoft’un sonuçları analist beklentilerini aştı ve yapay zeka trendi yazılım ve bulut hizmetlerine yönelik talebi artırdı. Bu süreçte dünyanın en değerli şirketleri sıralaması da haziranın son haftalarında hareketlendi. Amazon 2 trilyon dolar piyasa değerini aşarak beşinci sıraya yükseldi, Nvidia Microsoft ve Apple’ı yenerek kısa süre de olsa dünyanın en değerli şirketi oldu. Apple, kör talihini Apple Intelligence’ı duyurduktan sonra yendi ve pozitif bölgeye geçti. Edward Jones’tan Mona Mahajan tüm bunlar için “Yapay zekada çok yıllı bir boğa evresinin erken adımları olduğunu düşünüyoruz” ifadelerini kullandı.
- İkinci yarıdan beklentiler: Varlık yönetimi şirketi Cerity Partners’ın yatırım şefi Ben Pace, boğa piyasasının kalıcılığını ispatlanması için pazarın geri kalanına yayılması gerektiğini düşünenlerden. S&P 500’ün 2024’te %11 kazanç sağlaması bekleniyor. Enerji ve malzeme dışındaki tüm sektörlerde artış bekleniyor. Yine de hisse senetleri ucuz değil ve bu da dikkatli olmanın bir başka nedeni. Pahalı hisse senetleri, piyasaları aksiliklere karşı oldukça duyarlı hâle getiriyor.
II. BIST 100’ün anahtar temaları: Vergi, gri liste, enflasyon, halka arz
Borsa İstanbul yılın ilk yarısında küresel piyasalardan kopuk, yerel gündeme bağımlı bir biçimde hareket etti. Son gelişme Mali Eylem Görev Gücü’nün (FATF) Türkiye’yi gri listeden çıkarması oldu. Türkiye’deki gündem hızlı aktı ve ilk yarıyı değerlendirmeyi planladığımız bugün dahi Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in, ilk yarının anahtar temalarına değinen açıklamaları gündem oldu.
- Endeksler ve şirketler: BIST 100 2024’ün başından bu yana %38’lik performans gösterdi. Bankacılık endeksi XBANK’ın %70’lik, holding endeksi XHOLD’un %43’lük, sürdürülebilirlik endeksi XUSRD’nin %48’lik performansı öne çıktı. Teknoloji endeksi XUTEK %35’e yakın performans gösterirken 2022 ve 2023’ün kazandıran halka arz endeksi %6,5 performansla sınırlı kaldı. Özellikle halka arzlar yatırımcısını pek memnun etmedi. Endeks geçtiğimiz çeyrekte 11.000 seviyesini ilk kez görse de tutunmayı başaramadı. BIST 100, 10.800 direnciyle mücadeleye devam ediyor.
- Vergi tartışması: Haziran ayı borsaya vergi tartışmasıyla geçti. Borsada kazançlar ya da işlemler üzerinden uygulanabilecek bir vergi düzenlemesine ilişkin tartışmalar, X’te “borsada işlem vergisine hayır” temalı kampanyaları dahi sebep oldu. Şimşek, borsada vergiyi ertelediklerini duyurdu ve panik biraz olsun dağıldı. Ancak bugün Şimşek, BloombergHT yayınında borsa ve kripto kazançlarına vergi için hazırlık yapıldığını, ilerleyen vergi paketlerinde açıklanacağını söyledi.
- Yüksek enflasyon: TCMB, yılın başından bu yana politika faizini %50’ye çıkardı ve son birkaç toplantıda indirimi pas geçerek bu değeri sabit tutmayı tercih etti. TL’nin değerlenmesi sağlanırken aşırı değerlenmenin önüne geçmek için de sterilizasyon yöntemleri sağlandı. TCMB’nin döviz rezervleri aylar sonra pozitife geçti. Türkiye’nin risk primi en düşük seviyelerine geriledi. Yükselen TL mevduat faizleri Türkiye’yi carry trade için de bir cennete dönüştürdü. Yurt dışında farklı dövizle borçlanan yatırımcılar Türk lirasına yatırım yaparak yüksek faizlerden kazandı. Borsa İstanbul’da yatırımcı sayısı mayısta 8,6 milyonla rekor tazeledi. 28 Haziran kapanışında pay senedi bakiyeli yatırımcı sayısı 7,6 milyon olarak açıklandı.
- İkinci yarıdan beklentiler: Türkiye’nin gri listeden çıkarılması BIST 100’e etki etmedi, zira yaklaşık 2 aydır konuşulan gelişme piyasa tarafından hâlihazırda fiyatlanmıştı. Türkiye’deki yatırımcılar, ekonomide atılacak yeni adımlara, vergi paketlerine, faiz rotasına ve TCMB’nin duruşuna odaklanıyor. Kredi derecelendirme kuruluşlarından gelecek yeni değerlendirmeler gündemde. 19 Temmuz’da Moody’s’den bir Türkiye değerlendirmesi bekleniyor.
III. Kriptoda acılı bir ikinci çeyrek
2024 kripto paralar açısından da güçlü başlamıştı ve Bitcoin’e ilişkin 2024 yarı yıl tahminleri 100 bin dolar seviyelerine kadar çıkmıştı. Ancak beklenen olmadı. Nisan ve haziranda yaşanan yoğun satış baskısı, Bitcoin’i 60 bin dolar seviyesinin altını test ettirecek kadar düşürdü. İkinci çeyreğe girerken BTC 71 bin dolardan işlem görüyordu.
- Satış baskısı yaratanlar: ABD ekonomisindeki gelişmeler satış baskısını tetikleyen unsurların başında geldi. Öte yandan ABD ve Almanya hükümetlerinin çeşitli suç olaylarından ele geçirdikleri Bitcoin’leri merkezi borsalara transfer etmesi satış sinyali olarak yorumlandı. Japonya merkezli batık kripto para borsası Mt. Gox tarafından başlanacak geri ödemeler satış baskısını güçlendirdi.
- Umudu artıranlar: Öte yandan ikinci çeyrek kurumsal Bitcoin benimsenmesi açısından önemli gelişmelerin yaşandığı ve regülatif anlamda adımların hız kazandığı dönem oldu. Türkiye kripto yasası olarak bilinen düzenlemeyi onayladı. SEC kripto sektörünü sıkıştırmaktan ve kripto varlıkları menkul kıymet olarak tanımlamaktan geri durmasa da ABD’de Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu’nun (SEC) yetkilerini sınırlamayı öngören FIT21 gibi bazı önemli kararlar en azından Temsilciler Meclisi’nde kabul gördü. Kasım seçimleri yaklaşırken Donald Trump ve Joe Biden arasındaki rekabetin bir önemli başlığı da kripto para birimleri oldu. Önde gelen sektör paydaşları siyasi eylem komiteleri aracılığıyla seçimlere yön verme konusundaki çabalarını artırdı.
- ETF gelişmeleri: 2024, spot Bitcoin ETF onayıyla başladı. İkinci çeyreğin gündeminde ise SEC’den gelen sürpriz spot Ethereum ETF ilk onayı vardı. Çeyreğin son haftalarında tartışmalar hız kazandı ve eylül sonu işaret edilse de Ethereum fiyatına bağlı spot borsa yatırım fonlarının ABD’deki 4 Temmuz Bağımsızlık Günü tatilinden önce onaylanması ihtimali ciddi ciddi konuşulmaya başlandı.
- Kazananlar, kaybedenler: Bitcoin yılın başından bu yana %42 değer kazandı. Ethereum son tartışmaların da etkisiyle yılın başından bu yana performansını %47,83’e taşıdı. Ancak son üç ayda Solana %30, Ripple %23, Doge %42 değer kaybetti. İlk çeyrek daha iyimserdi, ancak ikinci çeyrekte en iyi performans %5 ile Ethereum’dan geldi.
- İkinci yarıdan beklentiler: Yılın bir bölümünde tüm zamanların en yüksek seviyesini kaydeden Bitcoin’in bir düzeltme bölgesinde olduğu kabul ediliyor. Kripto para piyasaları, yükselişi destekleyecek yeni bir katalizör arayışında ve bu büyük ölçüde makro gelişmelere bağlı. ABD merkez bankası Fed 2024’ün başından bu yana sıkı duruşunu koruyor. Yüksek enflasyon gevşeme sinyalleri verse de Fed her toplantısında ve yetkililer her konuşmalarında, daha fazla işaret görmeye ihtiyaç duyduklarını söylüyor. 10X Research’ten Markus Thielen, Bitcoin’in 20 Haziran’da düşüş trendine girdiğini yazıyor ve fiyatın yakın dönemde 55 bin dolara kadar düşebileceğine inanıyor. Burada seçimler de biraz devreye giriyor; zira ABD’de demokratlar, son başkanlık tartışmasından sonra Biden’ın yerine başka bir aday ihtimalini değerlendiriyor. Mevsimsellik açısından bakıldığında, üçüncü çeyreğin son 13 yılda yalnızca %5’lik ortalama getiri kaydettiği biliniyor. Bu da üçüncü çeyreği, tarihsel olarak en zayıf çeyrek hâline getiriyor.
IV. Küresel gevşeme Fed’i beklemeyecek
Başlığın ilhamı Bloomberg’ün haberinden geliyor ve yarı yılı değerlendirdiğimiz bu özetin son başlığı, küresel makro ekonomik politikalara odaklanıyor. Bloomberg’ün incelemesine göre küresel politika yapıcılar, Fed’in para politikasında gevşeme adımlarını yokuşa sürmesinin kendilerini engellemesine izin vermeyecek.
- Neden? Bloomberg’e göre dünyanın en büyük 23 merkez bankası arasında yalnızca Japonya Merkez Bankası önümüzdeki 18 ay içinde faiz indirimini gündemine alıyor. Ancak diğer bankalar, 2024 içinde faiz indirimine hâlihazırda başladı, ya da başlamaya hazır. Bloomberg buradan, gelişmiş dünyada gevşemenin de nispeten senkronize olmadığı yorumunu çıkarıyor.
- Hatırlayalım: Haziran, Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) beklentilere uygun şekilde politika faizini 25 baz puan indirdiği bir ay oldu. ECB indirimlerin devamının gelip gelmeyeceği konusunda kesin konuşmadı ve bir taahhüt vermedi. Ancak yine de indirime gitti. Kanada da yaklaşık 11 aydır %5 seviyesinde tuttuğu politika faizini %4,75’e yine haziran ayında çekti. Bu hamleyle faiz indirimlerine başlayan ilk G7 ülkesi olan Kanada’nın yanı sıra Danimarka ve İsviçre’den de geçtiğimiz aylarda ilk indirim adımları geldi.
- İkinci yarıdan beklentiler: Bloomberg Başekonomisti Tom Orlik, pandemi sonrası görülen enflasyonun merkez bankasının taktik kitabını yerle bir ettiğini söylüyor. Orlik’e göre ECB başta olmak üzere diğer bankaların kendi rotasını çizmesi ABD merkez bankasının küresel çıpa olarak çekiciliğinin azaldığına işaret ediyor. Genel tablo, faiz indirimlerinin yılın başında beklenenlerden daha geç, daha yavaş ve daha az senkronize olacağını gösteriyor.
Bugün imalat PMI günü. Almanya’dan enflasyon verisi gelecek. Avrupa Merkez Bankası yetkililerinin konuşmaları yine bugün. 3 Temmuz Çarşamba ise Türkiye’de enflasyon verisi açıklanacak. Şimşek, geçtiğimiz ayın okumasında Türkiye’nin dezenflasyon sürecine girdiğini, en kötüsünün geride kaldığını söylemişti. Hafta boyunca burada buluşalım!
Portfolyo.co Piyasa Özeti
Portfolyo Piyasa Özeti'ni hafta içi her gün
e-posta olarak almak için abone olun.
Son güncelleme: 1 Temmuz 2024 - 15:48
